Rioja

De wijnstreek La Rioja levert de wijn Rioja, zonder ‘La’. Riojawijn is niet alleen afkomstig uit de autonomía La Rioja, maar wordt ook gemaakt in Baskenland en Navarra. La Rioja is het meest toonaangevende wijngebied van Spanje. Drie verschillende omstandigheden maken deze streek ideaal voor wijnbouw:

• de hoogte, waardoor het net wat koeler is;
• de trechtervorm van de Ebrovallei, waardoor de invloed van de zee hier in het binnenland nog merkbaar is;
• de klei-kalkbodem, die de elegantie van de wijnen bevordert.

Rioja was de eerste Spaanse wijnstreek die de status Denominación de Origen (DO) kreeg: in 1925. In 1991 werd de DO Rioja bevorderd tot Denominación de Origen Calificada (DOCa). Deze nieuwe categorie is in 1988 ingesteld en komt overeen met de Italiaanse DOCG. Deze DOCa-status geldt alleen voor wijnen van de hoogste kwaliteit, die over een lange periode bewezen hebben die kwaliteit te kunnen garanderen.

Het Riojagebied bestaat uit drie subzones:

• Rioja Alavesa (dit deel hoort bij de Baskische provincie Alava);
• Rioja Alta (Alta betekent ‘hoog’);
• Rioja Baja (Baja betekent ‘laag’).

Rioja Alavesa en Rioja Alta liggen op een hoogvlakte van 400 à 500 meter boven de zeespiegel. Het klimaat is iets koeler dan in Rioja Baja. De bodem bevat veel kalk en klei. De wijnen hebben een hoge kwaliteit. Rioja Baja ligt lager, op ongeveer 300 meter boven de zeespiegel. Het is er warmer en droger dan in Rioja Alavesa en Rioja Alta. De wijnen van Rioja Baja zijn rijper, warmer en minder subtiel, en zijn daarom meestal ook minder duur.

Assemblage

Rode Rioja is bijna altijd een assemblage van verschillende druivenrassen en/of druiven uit de verschillende gebieden:

• Tempranillo : dit is de belangrijkste druif. Hij rijpt vroeg, en daaraan dankt hij zijn naam: temprano betekent vroeg. De oogst is vaak midden of eind september.
• Garnacha: Dit is de Franse Grenache. Deze druif heeft twee weken langer nodig om te rijpen. Hij groeit vooral in Rioja Baja, maar speelt een belangrijke rol in bijna alle Rioja’s.
• Mazuelo
• Graciano
• Viura: vooral klassieke wijnhuizen gebruiken deze witte druif in de assemblage.

Voor witte Rioja gebruikt men de volgende druiven:

• Viura: de belangrijkste druif voor witte Rioja.
• Malvasía
• witte Garnacha.

Veel witte Rioja’s worden tegenwoordig als een frisse, vrij eenvoudige witte wijn gemaakt. Enkele huizen maken echter nog witte wijnen op de klassieke, oxidatieve manier. Deze hebben een volle en rijke smaak.

Huisstijl

Sommige bodega’s gebruiken uitsluitend druiven van hun eigen wijngaard, maar de meeste verbouwen te weinig druiven voor eigen gebruik. Zij kopen druiven of zelfs wijn, waarmee ze hun eigen cuvées maken. Bij de assemblage is de huisstijl zeer belangrijk. Wijnen die gerijpt zijn op verschillende soorten hout en uit diverse gebieden mengt men met elkaar. De meeste bodega’s kopen en mengen druiven uit verschillende gebieden binnen La Rioja. De wijn van een Rioja­huis in bijvoorbeeld Haro, helemaal in het westen van Rioja Alta, hoeft niet alleen gemaakt te zijn van druiven uit dat gebied. Hij kan gemengd zijn met een kleine hoeveelheid druiven uit Rioja Baja, omdat deze de wijn meer rijpheid, kleur en kracht geven. Er bestaan overigens wel wijnen van druiven uit één gebied. In dat geval staat die subzone vaak op het etiket, bijvoorbeeld Rioja Alta.

Rijpheid van de wijn

De Spaanse wet geeft aan hoe lang een wijn moet rijpen om deze als Joven, Crianza, Reserva of Gran Reserva aan te duiden. In Rioja zijn deze rijpingseisen nog strenger:

Figuur 10.3: Wijnwetgeving Riojawijnen voor verplichte rijpingsperiode (kleuren geven de rijpingsperiode aan)

DOCa Rioja Joven

Wijn die nooit of heel kort op hout heeft gelegen. Deze wijnen kunnen het jaar na de oogst op de markt gebracht worden.

DOCa Rioja Crianza

• Rood: pas in het derde jaar na de oogst komt deze wijn op de markt. Hij heeft minimaal één jaar op eikenhouten vaten van 225 liter (barricas) gerijpt en de rest van de tijd op fles.
• Wit: deze kan na één jaar op de markt gebracht worden. In dat jaar heeft hij een houtrijping van minimaal zes maanden gehad.

DOCa Rioja Reserva

• Rode wijn mag niet voor het vierde jaar op de markt gebracht worden. De minimale houtrijping is twaalf maanden met een flesrijping van 24 maanden, of omgekeerd.
• Witte en rosé wijnen mogen pas na twee jaar verkocht worden en moeten zes maanden op vat liggen.

DOCa Rioja Gran Reserva

De aanduiding Gran Reserva is alleen voor wijnen van een uitzonderlijk oogstjaar.

• Rode wijnen mogen pas in het zesde jaar op de markt komen, na een houtrijping van twee jaar en een flesrijping van drie jaar.
• Witte en rosé Rioja Gran Reservas zijn zeer zeldzaam. Ze kunnen pas na vier jaar verkocht worden. Hiervoor is een houtrijping van zes maanden vereist.