Australië dankt haar wijnbouw aan de Engelsen. In 1788 plantte kapitein Arthur Phillip de eerste druivenstokken in de buurt van Sydney. Druivenplantjes waren een onderdeel van de vracht toen de eerste vloot in Australië arriveerde. De stekjes kwamen uit Zuid-Afrika en Brazilië en waren aan boord gebracht tijdens tussenstops bij Kaap de Goede Hoop en Rio de Janeiro. Toch heeft het tot de jaren zestig van de twintigste eeuw geduurd voordat de interesse voor (droge) wijn goed op gang kwam. Tot dan toe dronk de Australische bevolking liever bier en versterkte wijn.

Bijzonder van Australië is dat druiventeelt en wijnbereiding behoorlijk sterk gescheiden zijn. De wijnbereiding vindt vaak plaats in de buurt van de grote steden. Veel Australische wijnproducenten kopen druiven in van wijngaarden die soms honderden of zelfs duizend kilometer ver weg liggen. De druiven worden gekoeld vervoerd naar het bedrijf waar de grape processing (vinificatie) plaatsvindt. Als er op dat moment geen gistingstanks voorhanden zijn, wordt de most op lage temperatuur bewaard totdat er voldoende ruimte beschikbaar is. Daarna volgt het zorgvuldig gecontroleerde gistingsproces.

De meeste Australische wijnboeren en wijnmakers worden niet gehinderd door traditionele opvattingen. Ze zien het verbouwen van druiven en het maken van wijn als een technologisch proces dat zo verantwoord mogelijk moet verlopen. De meeste wijnmakers hebben dan ook een academische opleiding. Ze krijgen ondersteuning van het Australian Wine Research Institute (AWRI), het belangrijkste onderzoeks­instituut voor de wijnindustrie.

De opzet van de Australische wijnindustrie verschilt sterk van die in bijvoorbeeld Frankrijk. De wijn­gebieden zijn eigenlijk verschillende afdelingen van een grote wijnfabriek, die ieder op afroep het onderdeel kunnen leveren dat de fabriek nodig heeft. Vier bedrijven leveren 80 procent van de totale Australische wijnproductie. Ter vergelijking: de vier grootste bedrijven van Frankrijk verzorgen minder dan 8 procent van de totale productie.

Klimaat

Australië is een zeer uitgestrekt land, net zo groot als het vasteland van de Verenigde Staten (Alaska niet meegerekend). Hierdoor zijn de klimatologische om­standigheden in Australië zeer gevarieerd: ze kunnen uiteenlopen van droog en heet in het noorden, tot gematigd en koel in het zuiden.

Omdat Australië het droogste continent op aarde is, zou wijnbouw zonder goed waterbeheer er onmogelijk zijn. Drip irrigation (druppelirrigatie) wordt daarom veel toegepast: water wordt druppelsgewijs en vaak computergestuurd naar de wijnstokken geleid. Boven­dien worden de druiven al in de wijngaard gecontroleerd: de wijnmakers weten wat er binnen gaat komen en kunnen de vinificatie daarop afstemmen.

Het succes van de Australische wijnen berust echter niet alleen op de bekwaamheid van de wijnboeren, maar ook op de diepgaande kennis van het vinificatieproces.

De druiven worden ’s nachts geoogst

Druivenrassen en wijnen van Australië

Bijna 40 procent van de Australische wijnen is wit. Druivenrassen als Chardonnay, Sauvignon blanc, Rhine Riesling en Sémillon hebben de productie­druiven zoals Muscat Gordo blanco verdrongen. Iets meer dan 60 procent is rood. Vroeger waren de Grenache en Mourvèdre (Mataro) de belangrijkste blauwe rassen. Tegenwoordig is de Shiraz (Syrah) de belangrijkste druif van Australië: ongeveer een kwart van alle Australische druiven behoort tot de Shiraz. De Cabernet Sauvignon is met 19 procent van de aanplant de tweede druif van het land. Dan volgt de Chardonnay met 14 procent. In mindere mate komen Merlot en Pinot noir voor.

De meeste druiven worden gebruikt voor de productie van stille wijnen, maar daarnaast produceren de wijnboeren versterkte wijnen. Dat is nog een overblijfsel van de overheersing door de Britten: die dronken veel port- en sherryachtige wijnen, en – net als in Zuid-Afrika – produceert Australië deze nog steeds.

Wijnwetgeving

Australië is momenteel bezig om de wijnregio’s van het land wettelijk te definiëren en te registreren. Dit is het resultaat van een overeenkomst in 1994 met de EU. De basis is het Label Integrity Program (LIP). Dit LIP-systeem geeft de consument de garantie dat alle vermeldingen op het etiket kloppen, waarbij de feitelijke situatie 15 procent mag afwijken. Bijvoorbeeld: als op een etiket jaargang, regio of druivenras staan vermeld, dan moet 85 procent van de inhoud van de fles aan deze vermeldingen voldoen. Als verschillende regio’s of druivenrassen worden genoemd, moet de belangrijkste als eerste vermeld staan.

Op het etiket kunnen de volgende vermeldingen over de herkomst staan:

Figuur 24.1: Voorbeeld Australisch etiket

De afbakening van deze gebieden heeft ook nadelen. De vaststelling van de grenzen tussen zones, regio’s en subregio’s kost veel tijd. Bovendien beperkt een nauwkeurige afbakening van gebieden de Australische wijnmakers in hun vrijheid van handelen, en juist die vrijheid heeft bijgedragen aan het succes van hun wijnen. Daarom probeert men het herkomst­systeem, dat nog steeds in ontwikkeling is, flexibel te houden. Toch is er ook in Australië een trend naar meer nadruk op regionale herkomst, terroir en zelfs specifieke wijngaarden. Naast de grote wijnmerken zullen er in de toekomst steeds vaker Australische wijnen met een regionaal karakter voorkomen.Australië wordt onderverdeeld in de volgende zes staten:

• New South Wales
• Queensland
• Victoria
• South Australia
• Western Australia
• Tasmania

In de staat Northern Territory vindt geen wijnbouw van enige betekenis plaats. Daarom wordt deze staat niet behandeld. De belangrijkste wijnstaat is South Australia. Samen met Victoria en New South Wales omvat dit deel van het land meer dan 90 procent van de Australische wijngebieden.